Laf Ola Beri Gele
Sonuca öncüllerden yola çıkarak varılamayan, sonucunun öncülleriyle bağlantısı olmayan tümdengelimsel argümanları, geçersizdirler. Geçersiz tümdengelim argümanları lâf ola beri gele dediğimiz türden iddialardandır. Mantıkta Biçimsel Safsata olarak sınıflandırılırlar.
Bütün köpekler memelidir.
Hiçbir kedi köpek değildir.
O halde hiç bir kedi memeli değildir.
Yonca’nın parası varsa, o otomobili alır.
Yonca o otomobili almadı.
O halde Yonca’nın parası yok.
Öte yandan, Tümevarımsal Argümanlar gözlem ve deneylere dayanır. Gözlem ve deneysel verilerden yola çıkılarak genel bir sonuca varılmaya çalışılır. Ancak, sonuç Tümdengelim Argümanlarında olduğu gibi kesin değildir, çünkü ihtimaliyete/olasılığa dayanmaktadır. Öncüllerin doğru oldukları kabul edilirse, sonucun da doğru olduğu varsayılır.
Ne zaman kızıl bir gün batımı görsem, ertesi gün hava güzel olur.(öncül)
Bugün kızıl bir gün batımı var(öncül)
O halde yarın hava çok güzel olacaktır.(sonuç)
Türkiye’deki köpeklerin çoğu sokak köpeğidir. (öncül)
Çomar Türkiye’deki bir köpektir.(öncül)
O halde Çomar bir sokak köpeğidir.(sonuç)
Bir de güncel örnek:
... Burada da, Amerika'da da... Şimdi çıkıp da Katmandu edebiyatı yapmalarına biz ağzımızla gülmeyiz. Hele günümüzde buna hiç gerek yok, çünkü gençlik artık bol ve kolay uyuşturucu da bulabiliyor, şehirli ve paralı kesimi tavşanlar gibi hababam da çiftleşebiliyor... Yani bir nevi küçük Amerika olduk bile... Haa, sanayi toplumunun getirdiği özel sorunlardan bunalmak istiyorsanız, önce o sanayiyi kurun da sıkıntısını ondan sonra yaşarsınız!
(Engin Ardıç 11-10-2000 Star )
Amerika’da gençlik kolay ve bol uyuşturucu bulabilir.(öncül)
Amerika’da gençlik tavşanlar gibi hababam çiftleşebilir.(öncül)
Türkiye’de de şehirli ve paralı kesim tavşanlar gibi hababam çiftleşebiliyor...(öncül)
Türkiye’de de“...gençlik artık bol ve kolay uyuşturucu da bulabiliyor,(öncül)
SONUÇ: Yani bir nevi küçük Amerika olduk bile.
Şehirli ve paralı gençlik “Türkiye” yi temsil etmeyeceğinden yapılan çıkarım geçersizdir.
Tümevarım Argümanlarında istatiki verilerin doğruluğu önem kazanır. Doğru verilerden yanlış sonuç çıkarma bir hatadır ve “İstatistiksel Hatalar” başlığıyla Serbest Safsatalar altında incelenecektir.
Bütün köpekler memelidir.
Hiçbir kedi köpek değildir.
O halde hiç bir kedi memeli değildir.
Yonca’nın parası varsa, o otomobili alır.
Yonca o otomobili almadı.
O halde Yonca’nın parası yok.
Öte yandan, Tümevarımsal Argümanlar gözlem ve deneylere dayanır. Gözlem ve deneysel verilerden yola çıkılarak genel bir sonuca varılmaya çalışılır. Ancak, sonuç Tümdengelim Argümanlarında olduğu gibi kesin değildir, çünkü ihtimaliyete/olasılığa dayanmaktadır. Öncüllerin doğru oldukları kabul edilirse, sonucun da doğru olduğu varsayılır.
Ne zaman kızıl bir gün batımı görsem, ertesi gün hava güzel olur.(öncül)
Bugün kızıl bir gün batımı var(öncül)
O halde yarın hava çok güzel olacaktır.(sonuç)
Türkiye’deki köpeklerin çoğu sokak köpeğidir. (öncül)
Çomar Türkiye’deki bir köpektir.(öncül)
O halde Çomar bir sokak köpeğidir.(sonuç)
Bir de güncel örnek:
... Burada da, Amerika'da da... Şimdi çıkıp da Katmandu edebiyatı yapmalarına biz ağzımızla gülmeyiz. Hele günümüzde buna hiç gerek yok, çünkü gençlik artık bol ve kolay uyuşturucu da bulabiliyor, şehirli ve paralı kesimi tavşanlar gibi hababam da çiftleşebiliyor... Yani bir nevi küçük Amerika olduk bile... Haa, sanayi toplumunun getirdiği özel sorunlardan bunalmak istiyorsanız, önce o sanayiyi kurun da sıkıntısını ondan sonra yaşarsınız!
(Engin Ardıç 11-10-2000 Star )
Amerika’da gençlik kolay ve bol uyuşturucu bulabilir.(öncül)
Amerika’da gençlik tavşanlar gibi hababam çiftleşebilir.(öncül)
Türkiye’de de şehirli ve paralı kesim tavşanlar gibi hababam çiftleşebiliyor...(öncül)
Türkiye’de de“...gençlik artık bol ve kolay uyuşturucu da bulabiliyor,(öncül)
SONUÇ: Yani bir nevi küçük Amerika olduk bile.
Şehirli ve paralı gençlik “Türkiye” yi temsil etmeyeceğinden yapılan çıkarım geçersizdir.
Tümevarım Argümanlarında istatiki verilerin doğruluğu önem kazanır. Doğru verilerden yanlış sonuç çıkarma bir hatadır ve “İstatistiksel Hatalar” başlığıyla Serbest Safsatalar altında incelenecektir.